Uyuşturucu Ve Uyarıcı Madde İmal Ve Ticareti Suçunda Etkin Pişmanlık

Uyuşturucu Ve Uyarıcı Madde İmal Ve Ticareti Suçunda Etkin Pişmanlık

“Olmuş olan, olmamış duruma getirilemez.” (factum infectum fieri nequit.) Toplumsal yaşam bu esas üzerine kuruludur. İnsanoğlunun geçmişe gidip istenmeyen bir olay veya durumu kendi lehine çevirme gibi bir kudreti bulunmamaktadır. Dolayısıyla işlenmiş bir suçun işlenmemiş hale getirilmesi de mümkün değildir. Fakat suçun toplum üzerinde doğurduğu zararlı etkilerin olabildiğince giderilmesi mümkündür. Bu amaca yönelik olarak evrensel tüm ceza hukuku pratiklerinde olduğu gibi ülkemizde de yasa koyucu Etkin Pişmanlık düzenlemesine yer vermiştir. Doktrinde Faal nedamet, aktif pişmanlık, eylemli pişmanlık gibi isimlendirmelere de sahip olan etkin pişmanlık yasal unsurlarının oluşması ve özel ceza normunda düzenlenmiş olması şartıyla fail yönünden fiil için düzenlenen cezayı ortadan kaldıran veya azaltan bir ceza hukuku kurumudur. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’ nun da etkin pişmanlık başlığı altında yapılan düzenlemelerde, fiil suç olmaktan çıkmamakta, duyulan pişmanlık ve bu doğrultuda resmi makamlara sunulan hizmet ve yardım fiilin sonuçlarının bir kısmının bertaraf edilmesi sonucunu doğurmaktadır. Bu sebeple faile ceza verilmemek veya verilecek cezadan indirim yapılmak suretiyle cezayı kaldıran ya da azaltan bir durum söz konusu olmaktadır. Bu sayede devlet, suçun önlenmesi ve aydınlatılması gibi menfaatler elde ederken, fail de cezalandırılmaktan kısmen ya da tamamen kurtulabilmektedir.

Ülkemiz ceza yasasında farklı vasıf ve mahiyete birden fazla suç için etkin pişmanlık kurumu öngörülmüştür. İşbu çalışmamızda Yargıtay kararlarından da yola çıkılarak uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu yönünden, cezayı kaldıran ve cezada indirime yol açan etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanma koşulları ve sonuçları incelenecektir.

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’ nun 188. Maddesinde düzenlenen Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu yönünden öngörülen etkin pişmanlık hükümleri Türk Ceza Kanunu’ nun 192. Maddesinin 1. Ve 3. Fıkrasında düzenleme altına alınmıştır. Yasa maddesinin 1. Fıkrasında düzenlenen resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce şeklindeki etkin pişmanlık halinde yasal şartlarının oluşması halinde fail yönünden fiil için düzenlenen ceza tamamen ortadan kalkmakta iken, 3. Fıkrada düzenlenen suçlar haber alındıktan sonra etkin pişmanlıkta bulunulması halinde ise ceza da somut olaya göre takdir edilecek oranda indirim öngörülmüştür.

RESMİ MAKAMLAR TARAFINDAN HABER ALINMADAN ÖNCE ETKİN PİŞMANLIK HALİ(TCK.M.192/1)

Burada Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarına iştirak etmiş olan kişi, resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce, diğer suç ortaklarını ve uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin saklandığı veya imal edildiği yerleri merciine haber verirse, verilen bilginin suç ortaklarının yakalanmasını veya uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesini sağlaması halinde, hakkında cezaya hükmolunmayacaktır.

Bu düzenlemeye göre etkin pişmanlığın soruşturma başlamadan önce gösterilmesi gerekir. Etkin pişmanlık için, kişinin, diğer suç ortakları ve uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin saklandığı veya imal edildiği yerler hakkında bilgi vermesi ve verilen bilginin, suç ortaklarının yakalanmasını ya da uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesini sağlaması gerekir. Bu düzenlemede, etkin pişmanlık cezanın ortadan kaldırılmasını sağlayan bir şahsî sebep olarak kabul edilmiştir.

“….Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kolluk görevlilerince üzerinde arama sonucunda uyuşturucu madde ele geçen ve anılan maddeyi Türkiye’den getirdiği yolunda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti resmi makamları tarafından haber alınmadan önce Türkiye’den ihraç edildiğini beyan eden sanık hakkında etkin pişmanlık sebebiyle TCK’nın 192/1. maddesi gereğince “ceza verilmesine yer olmadığına” karar verilmesi gerektiğinin gözetilmemesi,…”( YARGITAY 9. CEZA DAİRESİ E. 2016/22, K. 2016/1481, T. 22.2.2016)

RESMİ MAKAMLAR TARAFINDAN HABER ALINDIKTAN SONRA ETKİN PİŞMANLIK HALİ(TCK.M.192/3)

Derece mahkemelerinde icra edilen yargılamalarda çok yaygın ve birinci fıkrada düzenlenen etkin pişmanlık haline nazaran daha çok karşılaşılan bu durumda suçlar haber alındıktan sonra gönüllü olarak, suçun meydana çıkmasına ve fail veya diğer suç ortaklarının yakalanmasına hizmet ve yardım eden fail hakkında verilecek ceza, yardımın niteliğine göre dörtte birden yarısına kadarı indirilecektir.

Burada uyuşturucu veya uyarıcı madde imal veya ticareti suçu ile ilgili olarak soruşturma başladıktan sonra, etkin pişmanlık göstererek suçun meydana çıkmasına ve fail veya diğer suç ortaklarının yakalanmasına hizmet ve yardım eden kişi hakkında verilecek cezada indirim yapılması öngörülmüştür. Ancak, bu bilgi vermenin gönüllü olması ve bizzat fail tarafından sağlanması gerekmektedir. Ayrıca etkin pişmanlıktan yararlanabilmek için, bunun en geç ilk derece mahkemesinde görülen yargılamada hüküm verilmeden önce gerçekleşmesi gerekir.

İşbu etkin pişmanlık halinde etkin pişmanlığın kabul edilmesi için birden fazla kriter dikkate alınmaktadır.(YARGITAY UYGULAMASI)

Birinci Kriter; Fail 5237 sayılı TCK’nun 188. Maddesinde Uyuşturucu ve Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti suçunu işlemiş olmalıdır.

İkinci Kriter; Hizmet ve yardım bizzat fail tarafından gönüllü yapılmalıdır.

Üçüncü Kriter; Hizmet ve yardım soruşturma ya da kovuşturma makamlarına yapılmalıdır.

Dördüncü Kriter; Hizmet ve yardım, suçun resmi makamlar tarafından haber alınmasından sonra, ancak mahkemece hüküm verilmeden önce gerçekleşmelidir. 5271 sayılı CMK’nun 158. maddesinde gösterilen, bir suç hakkında soruşturma yapmakla yetkili olan adli ve idari merciler, Adalet ve İçişleri Bakanlıkları, savcılıklar, emniyet ve jandarma teşkilatı, suçları savcılıklara iletmekle yükümlü olan vali ve kaymakamlıklar, elçilikler ve konsolosluklar resmi makamlar kapsamında değerlendirilmelidir.

Beşinci Kriter; Fail kendi suçunun ya da bir başkasının suçunun ortaya çıkmasına önemli ölçüde katkı sağlamalı, bilgi aktarımı ile suçun meydana çıkmasına ya da diğer suç ortaklarının yakalanmasına hizmet ve yardım etmelidir.

Altıncı Kriter; Failin verdiği bilgiler doğru, yapılan hizmet ve yardım sonuca etkili ve yararlı olmalıdır

Etkin pişmanlık hükmünün uygulanıp uygulanmayacağının belirlenmesi açısından, uygulamada en çok tereddüt yaşanan yukarıda mezkur 5 ve 6. Kriterlerde yer alan şartların gerçekleşip gerçekleşmediği üzerinde durulmalıdır. Failin etkin pişmanlık nedeniyle indirimden yararlanabilmesi için kendi suçunun ortaya çıkmasına ya da suç ortaklarının yakalanmasına yardım ve hizmet etmiş olması gerekmektedir. Suç ortakları kavramı uyuşturucu madde suçuna katılan ya da başka bir uyuşturucu madde ile ilgili suç işleyen kimse olarak anlaşılmalı; “yakalanması” sözcüğü de, “suç ortaklarının yakalanması ya da kim olduğunun belirlenmesi” olarak kabul edilmelidir. Fail suç ortağının, uyuşturucu maddeyi satın aldığı veya sattığı kişinin ya da başka bir uyuşturucu madde suçu işleyen kişinin yakalanmasına ya da kim olduğunun belirlenmesine katkıda bulunduğunda indirimden yararlanacaktır. Failin kendi suçunun ya da suç ortaklarının ortaya çıkmasına yönelik olarak verdiği bilginin yardım ve hizmet niteliğinde kabul edilebilmesi için, hizmet ve yardımın konusu olan bilgilerin doğru olmasının yanında, hizmet ve yardımın sonuca etkili ve yararlı olması da gerekmektedir.

Buna göre, yakalanan kimsenin uyuşturucu maddeyi açık kimliğini bilmediği bir şahıstan aldığını söylemesi ya da hayalî isimler vermesi veya daha önceden uyuşturucu işine karıştığını bildiği kişinin adını vermesi etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması için yeterli görülmemeli, failin bildirdiği kişi yakalanmış ise mahkûm edilmiş olması ya da yakalanamamışsa kimliği ve varlığının belirlenmesi, failin bildirdiği kişiye suç atması için bir neden bulunmadığının anlaşılması, mevcut delillerin o kişinin suçluluğunu kabule yeterli bulunması ve verilen bilginin daha önce görevliler tarafından öğrenilmemiş olması durumlarında etkin pişmanlık hükümleri uygulanmalıdır. Değinilen bu hallerin dışında, failin üzerinde kullanım miktarı içerisinde uyuşturucu ve uyarıcı madde ile yakalanmış olması halinde başka bir şekilde satış için hazırlandığı anlaşılmayan maddeyi satmak için bulundurduğunu bildirmesinde de, uyuşturucu ve uyarıcı madde satmak suçundan etkin pişmanlık koşullarının gerçekleştiği kabul edilmelidir.( Yargıtay Ceza Genel Kurulu E: 2017/379 K: 2018/81 K.T.: 13.03.2018)

Zincirleme suç başlıklı Türk Ceza Kanunun 43. Maddesinin uygulanacağı durumlarda Uyuşturucu ve Uyarıcı madde ticareti suçu yönünden etkin pişmanlık hükümlerinin şartlarını oluşup oluşmadığı belirlendiğinde zincirleme suçlarda, zincire dahil tüm suçlar yönünden TCK’nın 192/3. maddesinin uygulanma şartları varsa, ancak o zaman etkin pişmanlık hükümleri uyarınca ceza indirimi uygulanabilecektir.( Y.10.CD, E: 2018/2600, K: 2018/9322, KT: 13.12.2018)

YARARLANILAN KAYNAKLAR:

1-) YARGITAY KARARLARI IŞIĞI ALTINDA HIRSIZLIK SUÇLARDA ETKİN PİŞMANLIK-Mustafa Babayiğit

2-) TÜRK CEZA KANUNUNDA ETKİN PİŞMANLIK-Ensar Baki

3-) Türk Ceza Hukukunda Etkin Pişmanlık-Yasemin Baba

4-)TÜRK CEZA ÖĞRETİSİ VE UYGULAMASINDA ETKİN PİŞMANLIK- Mehmet GÖDEKLİ

5-) Etkin Pişmanlık Ceza İndirimi Nedir?-Baran Doğan

(Web sitemizdeki içeriklerin telif hakkı Av. Necim Dağ’a aittir. Kaynak gösterilse dahi köşe yazısının tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan köşe yazısının bir bölümü, aktif link verilerek kullanılabilir.)